چکیده

زمینه: فقرآهن اختلال تغذیه­ای شایع در دنیا است و نوجوانان از گروههای در معرض خطرکم خونی ناشی از فقر آهن هستند. از آنجا که یکی از روش های مطرح برای آموزش نوجوانان، آموزش همتایان می­باشد مطالعه حاضر با هدف مقایسه دو روش آموزش همتایان و مستقیم بر بسامد مصرف هفتگی مواد غذایی حاوی آهن و آگاهی در مورد فقرآهن در دانش آموزان دختر مقطع سوم راهنمایی شهر تبریز در سال 91- 90 انجام گرفت.

روش کار: مطالعه حاضر یک کارآزمایی بالینی تصادفی است که در10 مدرسه منتخب روی 885 دانش­آموز دختر انجام شد. مدارس به روش نمونه­گیری تصادفی از بین مدارس راهنمایی مناطق پنجگانه تبریز انتخاب شدند و بسامد مصرف هفتگی 30 آیتم غذایی حاوی آهن و سطح آگاهی در مورد فقرآهن دانش­آموزان قبل و بعد از دو روش آموزشی همتایان (آموزش تعدادی از دانش­آموزان یک کلاس به همشاگردی های خود) و مستقیم (آموزش توسط پژوهشگر) تعیین گردید. ابزار گرد­آوری داده­ها، پرسشنامه خود ­ساخته حاوی اطلاعات فردی - اجتماعی و سوالات سنجش آگاهی و بسامد مصرف مواد غذایی غنی از آهن بود که پس از تعیین روایی و پایایی قبل و سه ماه بعد از مداخله آموزشی توسط نمونه­ها تکمیل و داده­ها با استفاده از نرم افزارSPSS v.13  و آزمون­های توصیفی-تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته­ ها: میانگین نمره آگاهی پیش­آزمون در گروه آموزش همتایان از 1/50 به 7/69 و در گروه آموزش مستقیم از 5/54 به 5/70 در پس­آزمون ارتقاء یافت که این تفاوت در هر دو گروه از نظر آماری معنی­دار بود (001/0P=). تفاوت معنی­داری در مقایسه بین دو گروه آموزشی در پس­آزمون وجود داشت و میزان ارتقاء آگاهی در آموزش همتایان بطور معنی­داری بیشتر از آموزش مستقیم بود (001/0=p). بسامد هفتگی مصرف گروه های غذایی، تفاوت معنی­داری را بین دو گروه آموزشی قبل و بعد از مداخله نشان نداد.

نتیجه­ گیری: آموزش همتایان در افزایش آگاهی دانش­آموزان در زمینه فقر آهن موثر است و از این رویکرد آموزشی ارزان می توان به عنوان روش آموزشی مکمل در کنار سایر روش های آموزشی در جهت ارتقاء آگاهی دانش­آموزان استفاده نمود.