چکیده

زمینه و هدف:�: امروزه از اعتیاد به عنوان یکی از مشکلات اجتماعی و بلای خانمان سوز یاد می شود. مطالعات نشان داده است که حدود 75 درصد از معتادان پس از ترک،  مجددا به سمت مصرف مواد مخدر روی می آورند، از این رو شناسایی عوامل مؤثر بر عود اعتیاد بسیار مهم است، لذا این مطالعه با هدف مقایسه عوامل فردی– اجتماعی مؤثر بر ترک اعتیاد در ترک اول و مجدد انجام شد.

روش ها: در این مطالعه توصیفی – همبستگی پس از تعیین حجم نمونه بر اساس مطالعات قبلی 100 پرونده از یک مرکز ترک اعتیاد بزرگ در تبریز به صورت تصادفی ساده از بین پرونده ها انتخاب و با استفاده از پرسشنامه های استاندارد آماده و تکمیل آنها که شامل 2 قسمت مشخصات فردی و اجتماعی و نحوه اعتیاد افراد است در طی سال 1390 به مدت شش ماه جمع‌آوری شدند. داده ها توسط نسخه 14 نرم افزارSPSS  و با آمار توصیفی و تحلیلی  تجزیه و تحلیل شد.

یافته ها:�: از بین پرونده های منتخب 37 پرونده (37%)  مربوط به ترک اول و 63 پرونده (63%)  ترک مجدد وجود داشت. در مقایسه داده های بین دو گروه، گروه ترک مجدد تعداد افراد مجرد (014/0P<)، الکلی (000/0P<) و سیگاری (05/0P<) به طور معناداری بیش از گروهی بود که برای اولین بار اقدام به ترک کرده بودند. همچنین افرادی که سابقه مصرف مواد مخدر متنوع تری داشتند بیش از سایرین اقدام به ترک مجدد کرده بودند (04/0P<). انگیزه ترک از عوامل فردی- اجتماعی مؤثر در عود اعتیاد بود.

نتیجه گیری: اقدامات مرتبط با ترک اعتیاد باید بر اساس شناخت عوامل زمینه ساز اعتیاد صورت گیرد. در این مطالعه عواملی مانند انگیزه ترک، مصرف سیگار و الکل و ... در عود اعتیاد نقش داشت. به عبارتی، طبق یافته ها، خانواده منسجم (عدم تجرد) سبب افزایش انگیزه و عامل ترک قوی و عادات رفتاری نامناسب مانند مصرف الکل و سیگار عامل عود و اقدام  به ترک مجدد در اعتیاد محسوب می شوند. عوامل فوق می تواند راهنمای مناسبی برای مسئولین امر در زمینه کنترل اعتیاد باشد.

واژه های کلیدی:�اعتیاد، ترک اول، ترک مجدد، عوامل فردی- اجتماعی